سخن سبز

شما هم از آن دسته سخنرانانی هستید که به محض فرارسیدن آن لحظه‌ای که باید قدم بر صحنه بگذارید ناگهان پاهایتان به زمین می‌چسبد و از ترس، جرئت قدم از قدم برداشتن ندارید؟ بدتر از این حالت، تصوری است که باعث می‌شود هر لحظه احتمال دهیم مخاطب به احساسات ما پی برده و همه چیز را فهمیده است! اگر شما هم با چنین تصوراتی پیش از سخنرانی و حتی حین سخنرانی مواجه می‌شوید همراه ما باشید تا خیلی زود از شر معضل توهم شفافیت خود خلاص شوید!

قبلا درباره تعصبات شناختی و اثر منفی آن‌ها در سخنرانی در دانشگاه زندگی خوانده‌اید. سوگیری یا جهت‌گیری‌هایی که در قضاوت و استدلال انحراف ایجاد کرده و به موجب آن، نتیجه‌گیری‌هایی که در مورد سایر افراد و موقعیت‌ها انجام می‌گیرد ممکن است به شکلی غیرمنطقی صورت گیرند. در نهایت تعصبات شناختی ممکن است به تحریف ادراکی، قضاوت نادرست، تفسیر غیرمنطقی یا آن چه که به طور گسترده اختلال رفتاری نامیده می‌شود منجر شود.

با فرض آشنایی کامل با تعصبات شناختی و آسیب‌هایی که برای سخنران به دنبال دارند تصمیم داریم به بررسی معضل دیگری به نام توهم شفافیت که زیرمجموعه‌ی همین تعصبات قرار می‌گیرد و باعث ترس سخنران از سخنرانی می‌شوند بپردازیم. با دانشگاه زندگی همراه باشید.

بررسی معضل توهم شفافیت و ترس از سخنرانی در سخنرانان

توهم شفافیت بخشی از همان خط قرمزها یا تعصبات سخنران روی اطراف و اطرافیانش می‌باشد که باعث می‌شود سخنران تمایل داشته باشد توجه دیگران را نسبت به حالات روحی‌اش بیش‌تر برآورد کند. به زبان ساده‌تر سخنران تصور می‌کند همه و همه نسبت به حالت روحی او (ناراحتی، نگرانی، دست‌پاچه شدن و…) آگاه هستند.

مفهوم و ریشه‌ی توهم شفافیت در طول تاریخ

اصطلاح “توهم شفافیت” اولین بار در یک مقاله‌ای پژوهشی که در سال 1998 توسط سه پژوهشگر گیلویچ، صوفیسکی و مدوچه تدوین شد معرفی گردید. طبق این پژوهش سخنران و افرادی که مقابل یک جمع در حال صحبت کردن یا هر نوع اجرایی هستند ممکن است با تصور پوچی درگیر شوند که به شدت تحت نظر دیگران هستند و احساساتشان به سرعت از روی حرکات و حالاتشان به بیرون درز می‌کند. در نتیجه مخاطبان هم به سرعت به این حالات پی می‌برند و همین موضوع روی اعتبار و اعتماد به نفس سخنران اثر می‌گذارد.

توهم شفافیت با مفاهیمی مثل این که مخاطب ذهن سخنران با بخواند و از روی حرکاتش به مقصود او پی ببرد فرق دارد. در توهم شفافیت همواره یک حس دلسردکننده با سخنران همراه است که باعث می‌شود فکر کند دیگران به سرنخ‌هایی پی می‌برند که با استفاده از آن‌ها از حالات روحی‌اش باخبر می‌شوند. سرنخ‌های خارجی مثل این که سخنران از ترس تسلیم شده است، جا زده است، صدایش می‌لرزد و مواردی از این قیبل. سرنخ‌هایی که باعث می‌شود سخنران دائما برای پنهان کردن یا سرکوب نمودن احساسات خود در لحظه در تکاپو باشد.

تاثیر معضل توهم شفافیت در انواع سخنرانی‌ها

بعد از شناخت مفهوم اصلی، این سوال برای اغلب افراد مطرح می‌شود که آیا توهم شفافیت همه ما را به یک اندازه و به یک شکل تحت تاثیر قرار می‌دهد یا نه؟

طبق تحقیقاتی که در آینده‌ای نه چندان دور بعد از مطرح کردن این مفهوم توسط گیلویچ، صوفیسکی و مدوچه صورت گرفت مشخص شد که هیچ گونه تفاوت جنسیتی یا فاکتور سن و سال روی توهم شفافیت و تاثیر آن روی افراد اثر ندارد؛ اگرچه تاثیرگذاری این موضوع با سطح ایمنی بدن افراد می‌تواند ارتباط مستقیم داشته باشد.

آن چه که روی واکنش افراد در شرایط مختلف اثر می‌گذارد در واقع پاسخ‌های حسی فردی آن‌ها نسبت به محرک‌های مختلف است. مثلا افراد حساس‌تری که از نظر عاطفی سریع‌تر تحت تاثیر قرار می‌گیرند پاسخ‌های قوی‌تری را در چنین موقعیت‌هایی بروز می‌دهند.

ارتباط توهم شفافیت با سایر تعصبات شناختی در افراد

به یاد داشته باشید که پدیده توهم شفافیت ارتباط نزدیکی با پدیده‌ی تعصبات شناختی که قبلا در دانشگاه زندگی بررسی شد دارد. در تعصبات شناختی فرد تصور می‌کند که زیر یک نورافکن قرار دارد و تمام حالات خارجی و ظاهری او زیرنظر بیننده قرار دارد.

در بررسی پدیده توهم شفافیت هم فرد آگاهی افراد نسبت به حالات خود خیلی بیش‌تر از آن چه که هست ارزیابی می‌کند؛ با این تفاوت که در وهم شفافیت مقصود حالات داخلی افراد مثل احساسات او نظیر ترس، ناراحتی، هیجان و …می‌باشد.

نمونه‌های توهم شفافیت در صحنه‌ی سخنرانی

برای درک بهتر این پدیده خودتان را در حالات فرضی قرار دهید که روی صحنه سخنرانی قرار دارید و به شدت مستعد پذیرش معضل وهم شفافیت از سوی مخاطبان خود هستید. مثلا:

اگر درباره آمار و ارقام یا هر مورد دیگری در طول سخنرانی دروغ می‌گویید یا از ذکر حقیقت خودداری می‌کنید اما تصور می‌شود همه به نحوی به دروغگویی شما پی برده‌اند. در حالی که هیچ شناختی تا کنون از شما نداشته‌اند!

اگر در حال خوردن یک غذا یا نوشیدن نوشیدنی خاصی هستید که عشق خاصی بدان می‌ورزید یا در مقابل از خوردن آن نفرت دارید فکر می‌کنید سایر افراد حاضر در دور میز بیش از خود شما این حس عشق یا نفرت را احساس می‌کنند!

اگر بابت عدم آمادگی یا عدم آمادگی کافی برای حضور در سخنرانی یا کنفرانس احساس گناه می‌کنید اما باز هم تصور می‌شود دیگران از این حس شما بیش‌تر آگاه هستید و به عدم آمادگی شما خیلی سریع‌تر پی برده‌اند!

اگر بابت عدم دریافت یک مدرک یا هدیه خاص ناامید شده‌اید و ناراحت هستید احساس می‌کنید دوستان یا اطرافیان سریع‌تر از خود شما به این موضوع پی برده‌اند و می‌دانند چه قدر بابت این مسئله ناامید هستید!

اگر برای یک مصاحبه شغلی یا مثلا مطرح کردن درخواست افزایش حقوق عصبی، مضطرب و نگران هستید حس می‌کنید طرف مقابل خیلی زود از حس شما آگاهی پیدا کرده و این موضوع روی دیدگاه رئیس یا فرد مصاحبه‌کننده نسبت به شما اثر منفی می‌گذارد

برای مقالات بیشتر www.daneshgahezendegi.com را دنبال کنید