سخن سبز

آیا بچه‌های افراد هم‌خون شانس بیشتری برای انواع نقص‌ها و بیماری‌ها دارند؟ افزایش آگاهیِ در پایه‌های مسائل ژنتیکی می‌تواند به فهم این سوال، کمک شایانی کند.

آیا می‌دانید ملکه ویکتوریا، چارلز داروین یا آلبرت انیشتین چه وجه اشتراکی دارند؟ هم? آن‌ها با بزرگ‌ترین هم‌خون خود (دخترعمو/پسرعمو/دخترعمه/پسرعمه/دختر دایی/پسردایی/دخترخاله/پسرخاله) ازدواج کردند. احتمالاً شما نیز براین باور هستید که داروین این مسائل را بهتر از همه درک می‌کرد. خب به هر حال، ازدواج فامیلی نزدیک، ژن هایی را منتقل می‌کند که سبب جهش‌های ژنتیکی می‌شوند، این‌طور نیست؟

امروزه ازدواج فامیلی با بزرگ‌ترین هم‌خون خود، در 24 ایالت آمریکا ممنوع است. اما در بخش کثیری ار تاریخ غرب، مردم مجبور بودند با کسانی که نزدیک‌شان زندگی می‌کرد ازدواج کنند، که یعنی بیشتر مواقع، دونفر از یک خانواده به خان? بخت می‌رفتند.

در حقیقت، بین سال‌های 1650 تا 1850 میانگین ازدواج بین افرادی از دورترین خویشاوندها بود. که یعنی پدرِ پدرِ پدرِ پدربزرگ‌شان مشترک بود.

اگر بخواهیم این مقوله را از نظر علم ژنتیک بررسی کنیم، این افراد 0.20% از دی‌ان‌ای خود را باهم به اشتراک می‌گذاشتند. این درصد وقتی با مقادیر بزرگ‌تری مقایسه شود، واقعا ناچیز به‌حساب می‌آید. مثلاً  اگر یک نسل جلوتر بیاییم، به 0.78% کاهش پیدا می‌کند. همچنین دو نسل اختلاف 3.13%، و نزدیک‌ترین خویشاوند 12.5% ژن را به اشتراک می‌گذارند. و هرچه دی‌ان‌ای بیشتری ردوبدل شود، درصد اینکه زادوولد شما با امراض مختلف همراه شود، بیشتر است_مانند فیبروز سیستیک یا کم‌خونی داسی‌شکل.

اما مسئل? اصلی اینجاست: حتماً لازم نیست مریض باشید تا کودک‌تان همراه با مشکل به‌دنیا بیاید.

فیبروز سیستیک را در نظر بگیرید. این بیماری به‌وسیل? ژن حامل آن به وجود می‌آید. اما برای این‌که به این نوع بیماری مبتلا شوید نیاز به دو نسخ? معیوب از این ژن دارید. بنابراین اگر تنها یک نسخه را دارا باشید نمی‌شوید، اما به راحتی منتقل‌اش می‌کنید.

در این بین، اگر کسی که حامل این ژن باشد، با کسی که کاملاً سالم باشد زادوولد کنند، هیچ خطری کودکِ در راه را تهدید نمی‌کند. اما اگر والدین هر دو یک نسخه از این ژن را داشته باشند، کودک 25% شانسِ به ارث بردنِ دو نسخه را دارد.

پس برای این‌که بفهمیم ازدواج فامیلی چه‌قدر خطرناک است، باید محاسبه کنیم که احتمالِ حمل دو نسخه از یک بیماریِ خاص توسط هردونفر چه‌قدر است. بدین شکل جواب حقیقی را پیدا می‌کنیم.

از اینجا شروع می‌کنیم که آن‌ها پدربزرگ و مادربزرگ مشترکی دارند. حالا بازی پیچیده‌ای از (چه می‌شود اگر)ها آغاز می‌شود: چه می‌شود اگر هم پدربزرگ و هم مادربزرگ حامل ژن باشند، و یا فقط یکی؟ چه می‌شود اگر بچه های‌شان حامل باشند، یا هیچ کدام‌شان نباشد؟ خیلی سریع همه‌چیز به هم گره می‌خورد.

اما دانشمندان با زیرورو کردن اعداد بالاخره توانست‌اند درصد ثابتی را محاسبه کنند. شانس این‌که هم‌خون‌ها کودکی با بیماری ژنتیکی داشته باشند 4 تا 7%، و این مقدار برای افراد غریبه 3 تا4% است.

پس آن‌چنان هم زیاد نیست، نه؟ نتیجه این شد: بیماری ژنتیکی به شدت نادر است و اهمیتی ندارد که غریبه باشید یا هم‌خون. ممکن است هزاران مورد ژنتیکی در درخت خانواده‌تان پنهان شده باشد.

به‌علاوه، اگر بچه‌های شما با بزرگ‌ترین هم‌خون خود ازدواج کنند، و بچه‌های آنان نیز همین امر را تکرار کنند، در واقع، هربار بیشتر خانواد? خود را در مسیر فاجعه قرار می‌دهید. چراکه به جای ارائه دادن ژن‌های جدید، که برای دریای ژنتیکی خانواده مفید است، درحال بازیافت ژن‌های قدیمی هستید که به احتمال بالا خطرناک هم هستند.

امپراطورفردیناندِ اول را در نظر بگیرید، والدین او تا دو نسل با بزرگ‌ترین هم‌خون خود ازدواج کرده بودند. حدس بزنید نتیجه چه بود؟ بله، سلامت ژنتیکی خود را از دست داده بود. پس اگر والدین شما هم‌خونِ هم بودند، توجه داشته باشید که آن را به سنتی خانوادگی تبدیل نکنید!

 

مسیر زندگی خود را کلیک کنید